Σενάριο Έκθεσης – Έκφρασης Ονοματεπώνυμο : Αικατερίνη Τσαχτσαρλή- Φιλόλογος Γνωστικό αντικείμενο του σεναρίου διδασκαλίας : Έκθεση – Έκφραση Α΄ Λυκείου Ιδιαίτερη περιοχή γνωστικού αντικειμένου : Γλώσσα και Γλωσσικές Ποικιλίες - Κοινωνικές γλωσσικές ποικιλίες Τόπος διεξαγωγής σεναρίου: Εργαστήριο Πληροφορικής Χρησιμοποιούμενα εργαλεία : Διαδίκτυο, Λογισμικό παρουσίασης, προβολέας, ηλεκτρονικά φύλλα εργασίας, Λογισμικό: Γλώσσα η ελληνική – Οι περιπέτειες των λέξεων, Υπολογιστικά φύλλα.
Συμβατότητα με το ΑΠΣ και το ΔΕΠΠΣ: Είναι συμβατό με το νέο πρόγραμμα σπουδών καθώς επιδιώκεται η ενδυνάμωση του ήδη αποκτημένου γλωσσικού γραμματισμού των μαθητών σε μια κατεύθυνση περισσότερο κοινωνιοκεντρική και λιγότερο γλωσσοκεντρική. Αξιοποιείται ποικιλία γραπτών και υβριδικών κειμένων που εμφανίζονται σε ψηφιακή και πολυτροπική μορφή και λειτουργούν ως πόροι από τους οποίους αντλούνται από τους μαθητές και τις μαθήτριες δεξιότητες σχετικές με τη καλλιέργεια της γλώσσας και του γραμματισμού τους καθώς και της στάσης τους απέναντι στη γλώσσα, τη γνώση και τον κόσμο. Δίνεται έμφαση σε μια διδακτική πρακτική που έχει ως πρωταγωνιστές τους μαθητές και τις μαθήτριες αφού περιλαμβάνει συλλογή δεδομένων, συγκρίσεις, αναλύσεις κ.τ.λ. Διερευνώνται κείμενα που αξιοποιούν συνειδητά και για συγκεκριμένους λόγους τη γλωσσική ποικιλότητα και αξιολογείται η ιδιαιτερότητα της γλώσσας που χρησιμοποιούν οι νέοι σε διάφορα ηλεκτρονικά περιβάλλοντα. Το διδακτικό σενάριο επίσης επιτρέπει τη διαθεματική προσέγγιση της γνώσης σε συνδυασμό με τα αντικείμενα της λογοτεχνίας, της τέχνης και της αξιοποίησης των ΤΠΕ.
Οργάνωση τάξης : Ο εκπαιδευτικός έχει κατανείμει τους μαθητές σε ανομοιογενείς ομάδες των 5 ατόμων, αφού έχει λάβει υπόψη του όσο είναι εφικτό και τις προτιμήσεις τους. Τα μέλη των ομάδων έχουν αναλάβει συγκεκριμένους ρόλους: συντονιστή, γραμματέα, χειριστή του Η/Υ, παρουσιαστή. Οι ρόλοι που έχουν οι μαθητές μπορούν να εναλλάσσονται ώστε όλοι να εμπλακούν ισότιμα στις ερευνητικές διαδικασίες.
Στόχοι: Γνωστικοί :
ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ
ΣΤΟΧΟΙ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ
Προτεινόμενη εκπαιδευτική μέθοδος Οι μαθητές βρίσκονται στο χώρο του σχολικού εργαστηρίου της Πληροφορικής και είναι χωρισμένοι σε 5 ομάδες των πέντε ατόμων, με κατανεμημένους ρόλους (πλοηγός στο διαδίκτυο, συλλέκτης πληροφοριών, γραμματέας-κειμενογράφος, παρουσιαστής, σύνδεσμος με άλλες ομάδες). Εφαρμόζεται η ομαδοσυνεργατική μέθοδος με στόχο την ενθάρρυνση των μαθητών στην ανακαλυπτική και διερευνητική προσέγγιση της γνώσης.
Εκτιμώμενη διάρκεια: Ώρα έναρξης : Η αρχή μιας διδακτικής ώρας Διάρκεια : 4 διδακτικές ώρες
Διδακτικό υλικό – Τεχνολογικά εργαλεία:
Προαπαιτούμενα:
Ανάπτυξη σεναρίου διδασκαλίας : Α΄ Φάση (1η διδακτική ώρα) Αφόρμηση : Ο εκπαιδευτικός αξιοποιεί τη χρήση του λογισμικού Παρουσίασης (PowerPoint) για να ενεργοποιήσει το ενδιαφέρον των μαθητών για την ύπαρξη της κοινωνικής γλωσσικής ποικιλότητας. Ιδιαίτερα εστιάζει την προσοχή τους στην αξιοποίηση ενός ξεχωριστού γλωσσικού κώδικα από τους νέους που είναι αισθητός τόσο στην προφορική όσο και στην γραπτή παραγωγή λόγου. Στην παρουσίασή του εμπεριέχονται στοιχεία που ενθαρρύνουν τους μαθητές να διερευνήσουν ερωτήματα για τα γλωσσικά συστήματα που χρησιμοποιούν οι νέοι και τις συγκεκριμένες ανάγκες που αυτά εξυπηρετούν. Παράλληλα διευρύνουν το φάσμα των αναζητήσεών τους και στο επικοινωνιακό χάσμα που μπορεί να δημιουργείται ανάμεσα στους συνδιαλεγόμενους. Στη συνέχεια οι ομάδες θα χρησιμοποιήσουν το εκπαιδευτικό λογισμικό : «Γλώσσα η Ελληνική. Οι Περιπέτειες των λέξεων» και θα επιλέξουν την ενότητα : «Γλωσσικές Ποικιλίες» και την κατηγορία «Κοινωνικές διαφοροποιήσεις». Από το οριζόντιο μενού που βρίσκεται στο κάτω μέρος της οθόνης θα επιλέξουν το πρώτο εικονίδιο αριστερά που έχει τον τίτλο εισαγωγή και θα διαβάσουν προσεκτικά τα βασικά σημεία για τις κοινωνικές γλωσσικές ποικιλίες ώστε να επιβεβαιώσουν έπειτα επιλέγοντας το τρίτο εικονίδιο με τον τίτλο ειδικές παρατηρήσεις τους κοινωνικούς παράγοντες από τους οποίους επηρεάζεται η γλώσσα, αξιοποιώντας τα υπερκείμενα. Στη συνέχεια οι ομάδες θα ασχοληθούν με τις διερευνητικές εργασίες που προτείνονται από το εκπαιδευτικό λογισμικό για να εξετάσουν και να παρουσιάσουν στο σημειωματάριό τους τις διαφορετικές γλωσσικές επιλογές ανάλογα με τις επικοινωνιακές περιστάσεις ( Διερεύνηση 1,3,4) Επίσης θα ασχοληθούν με τις Δραστηριότητες του πέμπτου εικονιδίου από το οριζόντιο μενού πλοήγησης και θα επιλέξουν τη 2η άσκηση για να επισημάνουν από τα κείμενα του λογισμικού τα πρόσωπα που συνδιαλέγονταν, τις σχέσεις τους, τον σκοπό της επικοινωνίας τους, το είδος του λόγου και τον τύπο της επικοινωνιακής έκφρασης. Στη συνέχεια θα επισκεφθούν την ηλεκτρονική διεύθυνση: Β΄ Φάση ( 2η διδακτική ώρα) Αφού οι ομάδες ασχολήθηκαν με τις επικοινωνιακές περιστάσεις και τη γλωσσική ποικιλότητα που εμφανίζεται σε αυτές θα προχωρήσουν με την επεξεργασία κοινού φύλλου εργασίας και θα αξιοποιήσουν τη χρήση του διαδικτύου. Στο πρώτο φύλλο εργασίας οι ομάδες καλούνται να επισκεφθούν την ηλεκτρονική διεύθυνση: www.elia.org.gr για να εξετάσουν ένα κείμενο με παράδειγμα από την καθημερινή ομιλία νέων σε φιλικό ύφος. Θα πρέπει να εντοπίσουν τους όρους που είναι ξεπερασμένοι και δεν ανταποκρίνονται στη φυσικότητα του λόγου ενός σημερινού νέου και να τους αντικαταστήσουν με εκείνους που οι ίδιοι θεωρούν ότι είναι επίκαιροι και αξιοποιήσιμοι από τη γενιά τους. Σε δεύτερο επίπεδο επεξεργασίας του κειμένου θα δημιουργήσουν εναλλακτικά ένα ακόμη κείμενο που θα αντικατασταθεί το νεανικό γλωσσικό ιδίωμα από τις επεξηγήσεις των λέξεων. Τα θέματα που καλούνται να διερευνήσουν σχετίζονται με τον πρόσκαιρο χαρακτήρα του νεανικού γλωσσικού ιδιώματος και τη διαφοροποίηση του ύφους του κειμένου όταν απαλείφονται οι συγκεκριμένοι όροι και αντικαθίστανται από εκείνους που χρησιμοποιούνται ως σημασιολογικά συνώνυμοι και επίσημοι. Στο δεύτερο φύλλο εργασίας οι μαθητές πρέπει να επισκεφθούν την ηλεκτρονική διεύθυνση: www.greek-language.gr και να διαβάσουν από το άρθρο του Γιάννη Ανδρουτσόπουλου «Η γλώσσα των νέων» το κείμενο με τίτλο «Κοινωνικά χαρακτηριστικά». Στη συνέχεια θα εισάγουν σε πίνακα και θα κατηγοριοποιήσουν τα αίτια που ωθούν τους νέους στην αξιοποίηση ενός ιδιαίτερου γλωσσικού κώδικα. Στο τρίτο φύλλο εργασίας οι ομάδες επισκέπτονται την ηλεκτρονική διεύθυνση: www.komvos.edu.gr για να διαβάσουν από το άρθρο του Γ. Ανδριτσόπουλου τους τρόπους δημιουργίας και ανανέωσης του νεανικού λεξιλογίου. Στη συνέχεια θα εισάγουν στον επεξεργαστή κειμένου έναν πίνακα στον οποίο θα περιλαμβάνονται οι τέσσερις βασικοί τρόποι δημιουργίας του νεανικού λεξιλογίου και θα δίνονται δικά τους παραδείγματα για καθένα τους. Γ΄ Φάση (3η Διδακτική ώρα) Οι ομάδες στο πρώτο φύλλο εργασίας τους ασχολούνται με τις επιστολές για να εξετάσουν τα κοινά γνωρίσματα αλλά και τις διαφορές που παρατηρούνται όταν αλλάζει το ευρύτερο επικοινωνιακό πλαίσιο. Πρέπει να εστιάσουν την προσοχή τους στα χαρακτηριστικά του αποστολέα (ηλικία, θέση, επάγγελμα, αξίωμα, μόρφωση, συναισθήματα), στο σκοπό που υπηρετεί η συγκεκριμένη επιστολή και το χρόνο που καταγράφηκε καθώς επίσης και στη σχέση που υπάρχει μεταξύ αποστολέα και παραλήπτη. Έτσι θα οδηγηθούν σε διαπιστώσεις για τις διαφοροποιήσεις που παρατηρούνται στο ύφος και στη γλωσσική έκφραση. Επισκέπτονται την ηλεκτρονική διεύθυνση : http://karyotakis.awardspace.com/ για να διαβάσουν την επιστολή 9 του Καρυωτάκη προς τον φίλο του Χαρίλαο. Επίσης επισκέπτονται την ηλεκτρονική διεύθυνση : http://www.mporos.gr/neoxori/index.php?option=com_content&task=view&id=67&Itemid=32 για να μελετήσουν την επιστολή των Νεοχωριτών της Λέσβου προς το δήμαρχο. Στη συνέχεια θα δημιουργήσουν στον επεξεργαστή κειμένου μια επιστολή που θα απευθύνεται σε ένα φιλικό τους πρόσωπο και θα έχει ως θέμα τα πολιτιστικά και περιβαλλοντικά προγράμματα που διοργανώνονται στο σχολείο τους και μια επιστολή που θα απευθύνεται στο δήμαρχο της πόλης τους και έχει ως θέμα την επιθυμία των μαθητών να λάβουν μέρος σε εθελοντικά προγράμματα κοινωνικής αλληλεγγύης. Στο δεύτερο φύλλο εργασίας τους συνεξετάζουν υλικό με πολυτροπικά κείμενα από κόμικς, διαφημίσεις, γκράφιτι, συνθήματα, προσκλήσεις. Πρέπει να απαντήσουν στον κειμενογράφο τους ποιο μέσο αξιοποιούν τα κείμενα για να μεταδώσουν το μήνυμά τους, αν διαφοροποιείται η χρήση της γλώσσας και ποια είναι τα χαρακτηριστικά της. Έπειτα πρέπει να αναζητήσουν στο διαδίκτυο εικόνες από : διαφημιστικά μηνύματα, γκράφιτι, προσκλήσεις και να τις αντιγράψουν στον κειμενογράφο. Στη συνέχεια θα προσθέσουν το σχολιασμό σας για να αποδώσουν την ταυτότητα του κάθε κειμένου: Πομπός, Δέκτης, Μέσο, Μήνυμα, Γλωσσική έκφραση, Ύφος. Δ΄ Φάση (4η Διδακτική ώρα) Οι ομάδες επισκέπτονται την ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.netschoolbook.gr/grlialios.html για να διαβάσουν το άρθρο του Γιώργου Λιάλιου «Ομιλείτε Greeklish ή Ελληνικά» και να απαντήσουν στον επεξεργαστή κειμένου στο ερώτημα: Τι είναι τα Greeklish. Επίσης θα επιλέξουν το άρθρο της Λαμπρινής Σταμάτη «Sou stelno ena minima» και θα μελετήσουν τα ποσοστά των ερωτηθέντων χρηστών email για την αισθητική των Greeklish και τη δυσκολία τους. Έπειτα θα δημιουργήσουν στο Microsoft Excell τρία γραφήματα στηλών με τρισδιάστατη απεικόνιση που να περιέχουν τα στοιχεία του άρθρου. Σε δεύτερο φύλλο εργασίας δίνονται στους μαθητές κείμενα με χρήση των Greeklish και τους ζητείται να τα μεταγράψουν στο ελληνικό αλφάβητο και να διερευνήσουν ποιος είναι ο πομπός του μηνύματος, το περιεχόμενο και ο δέκτης στον οποίο απευθύνονται.( για το πρώτο μήνυμα μπορούν να επισκεφθούν τη διεύθυνση: http://www.tanea.gr/politismos/article/?aid=4577615. Στο τρίτο φύλλο εργασίας θα παρατηρήσουν ένα πολυτροπικό κείμενο που παρουσιάζει στοιχεία για τις περιπτώσεις, τους λόγους και τη συχνότητα χρήσης των Greeklish από τους μαθητές. Θα δημιουργήσουν και εκείνοι το δικό τους πολυτροπικό κείμενο με την αξιοποίηση εικόνων, γραφημάτων, πινάκων, λέξεων και θα συμπεριλάβουν όσα στοιχεία αξιολογούν ως σημαντικά. . Φύλλα εργασίας ( 1η διδακτική ώρα)Φύλλο εργασίας κοινό για τις ομάδες
. Φύλλα εργασίας ( 2η διδακτική ώρα)1ο Φύλλο εργασίας. Να πλοηγηθείτε στην ηλεκτρονική διεύθυνση Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο. Αφού μελετήσετε το παράδειγμα από την καθημερινή ομιλία να μεταγράψετε το κείμενο με τους εξής τρόπους; Α) αντικαθιστώντας τους όρους του γλωσσικού κώδικα των νέων που σήμερα σας φαίνονται ξεπερασμένοι με εκείνους που θεωρείτε ότι είναι σημερινοί . Β) αντικαθιστώντας τους όρους του γλωσσικού κώδικα των νέων με τις ανάλογες επεξηγήσεις των λέξεων και φράσεων που προτείνονται στο κείμενο ή που επιλέγετε οι ίδιοι. Αφού πραγματοποιήσετε τις αλλαγές απαντήστε στις εξής ερωτήσεις:
. 2ο Φύλλο εργασίας. Να επισκεφθείτε την ηλεκτρονική διεύθυνση Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα και να διαβάσετε από το άρθρο του Γιάννη Ανδρουτσόπουλου «Η γλώσσα των νέων» το κείμενο με τίτλο «Κοινωνικά χαρακτηριστικά». Στη συνέχεια να εισάγεται στον πίνακα και να κατηγοριοποιήσετε τα αίτια που ωθούν τους νέους στην αξιοποίηση ενός ιδιαίτερου γλωσσικού κώδικα.
. 3ο Φύλλο εργασίας Να επισκεφθείτε την ηλεκτρονική διεύθυνση: www.komvos.edu.gr και από το κάθετο μενού πλοήγησης να επιλέξετε Γλώσσα: Θεωρία-Διδασκαλία. Στη συνέχεια επιλέξτε: ΟδηγόςΠεριεχόμεναΒ. Γλώσσα και Κοινωνία9.Η γλώσσα των νέων. Να διαβάσετε από το άρθρο του Γ. Ανδριτσόπουλου τους τρόπους δημιουργίας και ανανέωσης του νεανικού λεξιλογίου. Στη συνέχεια να εισάγετε στον επεξεργαστή κειμένου έναν πίνακα στον οποίο θα περιλαμβάνονται οι τέσσερις βασικοί τρόποι δημιουργίας του νεανικού λεξιλογίου και θα δίνονται δικά σας παραδείγματα για καθένα τους. Τρόποι Δημιουργίας και ανανέωσης του νεανικού λεξιλογίου
. 1ο Φύλλο εργασίας (3η διδακτική ώρα)
Επισκεφθείτε την ηλεκτρονική διεύθυνση : http://karyotakis.awardspace.com/ και διαβάστε την επιστολή 9 του Καρυωτάκη προς τον φίλο του Χαρίλαο. Επίσης επισκεφθείτε την ηλεκτρονική διεύθυνση : http://www.mporos.gr/neoxori/index.php?option=com_content&task=view&id=67&Itemid=32 για να μελετήσετε την επιστολή των Νεοχωριτών της Λέσβου προς το δήμαρχο. Στη συνέχεια να δημιουργήσετε στον επεξεργαστή κειμένου μια επιστολή που θα απευθύνεται σε ένα φιλικό σας πρόσωπο και θα έχει ως θέμα τα πολιτιστικά και περιβαλλοντικά προγράμματα που διοργανώνονται στο σχολείο σας και μια επιστολή που θα απευθύνεται στο δήμαρχο της πόλης τους και έχει ως θέμα την επιθυμία της μαθητικής σας κοινότητας να λάβει μέρος σε εθελοντικά προγράμματα κοινωνικής αλληλεγγύης. . 2ο Φύλλο εργασίας
Προσέξτε το υλικό των εικόνων και των μηνυμάτων τους. Έπειτα επιλέξτε τον κειμενογράφο για να απαντήσετε στις εξής ερωτήσεις: Ποιο μέσο αξιοποιούν τα κείμενα για να μεταδώσουν το μήνυμά τους; Διαφοροποιείται η χρήση της γλώσσας και ποια είναι τα χαρακτηριστικά της; Αναζητήστε στο διαδίκτυο εικόνες από: διαφημιστικά μηνύματα, γκράφιτι, προσκλήσεις και αντιγράψτε τις στον κειμενογράφο. Έπειτα προσθέστε το σχολιασμό σας για να αποδώσετε την ταυτότητα του κάθε κειμένου: Πομπός, Δέκτης, Μέσο, Μήνυμα, Γλωσσική έκφραση,Ύφος. . Φύλλα εργασίας (4η διδακτική ώρα) 1ο Φύλλο εργασίας Επισκεφθείτε την ηλεκτρονική διεύθυνση : http://www.netschoolbook.gr/grlialios.html για να διαβάσετε το άρθρο του Γιώργου Λιάλιου «Ομιλείτε Greeklish ή Ελληνικά» και να απαντήσετε στον επεξεργαστή κειμένου στο ερώτημα:
το άρθρο της Λαμπρινής Σταμάτη «Sou stelno ena minima» και μελετήστε τα ποσοστά των ερωτηθέντων χρηστών email για την αισθητική των Greeklish και τη δυσκολία τους.
. 2ο Φύλλο εργασίας Μira cachi chie adidhichi, tiragnismeni mira/ pia pathi apo ton Εrota, pies prichies dhen epira?… Sti dohudepsi chie ci caimus micri perrisa ebica/ c agapis ola ta caca chie pedhomes m eurica Tha ertheis gia tsipoura? afou den trow psari re man pame gia kana soublaki Elpizo na diavazis akoma to email sou..., ALIMONON, ksekollame potes apo th mhxanh mas gia na ksekollhsoume kai tvra? Ti travame emeis oi xoreftries gia to kalon enos programmatos, legv! Egv den kserei tipotis, exei diavasma ki exei bourinia.
Αφού διαβάσετε τα κείμενα να τα μεταγράψετε στον κειμενογράφο με το ελληνικό αλφάβητο. Επίσης να σχολιάσετε το περιεχόμενο του μηνύματος κάθε κειμένου και να προσδιορίσετε ποιος είναι ο πομπός του μηνύματος, το περιεχόμενο και ο δέκτης στον οποίο απευθύνονται.( για το πρώτο μήνυμα μπορείτε να επισκεφθείτε τη διεύθυνση: http://www.tanea.gr/politismos/article/?aid=4577615. . 3ο Φύλλο εργασίαςΑφού παρατηρήσετε προσεκτικά το προηγούμενο πολυτροπικό κείμενο να δημιουργήσετε ένα δικό σας που να περιέχει στοιχεία που θεωρείτε σημαντικά για τη χρήση των greeklish από τους νέους. |